Çin’de Uygur Türkleri ayaklandı: 140 ölü

Çin’in Sincan Uygur Özerk Bölgesi’nin başkenti Urumçi karıştı. ‘Ayaklanma’ olarak tanımlanan olaylarda, 1000 kadar Uygur’un, sokaklarda protesto gösterileri düzenlediği, araçları ateşe verdiği, polisle çatıştığı bildiriliyor.

Çin’in Şin-Hua haber ajansı, olaylarda 140 kişinin öldüğünü duyuruyor.

Bölgenin kamu güvenliği bürosu tarafından yapılan açıklamada, olaylarda 816 kişinin de yaralandığı bildirildi.

Çin’in kuzeybatısındaki Sincan Uygur Özerk Bölgesinin merkezi Urumçi’de, dün akşam saatlerinde meydana gelen olaylarda 3 sivil ile 1 polisin hayatını kaybettiği açıklandı.

Resmi Şinhua haber ajansı, yerel yetkililere dayanarak, bazı sivil ve polislerin yaralandığını, çok sayıda motorlu araç ve dükkanın ateşe verildiğini ve hasar gördüğünü, ancak durumun kontrol altına alındığını aktardı.

Saldırıya uğrayan Wang Yaming adlı kişi olaylara karışanların bıçak, sopa, taş kullandıklarını, kendisini de bir grup Uygurun kurtardığını söyledi. Zhao soyadlı bir taksi şoförü, dar bir sokakta 20 kadar gencin saldırısına uğradığını, dövüldüğünü, parasının ve cep telefonunun alındığını, arabasının camlarının kırıldığını anlattı.

Wang Kunding adlı bir kişi de, getirildiği hastanede akşam saatlerinde 8-9 Uygur tarafından yolunun kesildiğini, hangi etnik gruptan olduğunu sorduklarında “Han” cevabını vermesinden dolayı dövüldüğünü iddia etti. Şinhua’nın haberinde, olayları çıkaran grupların yerel saatle akşam 20.20 civarında Urumçi’nin ana caddelerinde görülmeye başlandığı, yoldan geçen Han milliyetinden kişileri dövdükleri, otobüslere taş ve sopalarla saldırdıkları, bariyerleri devirdikleri belirtildi.

Haberde görgü tanıklarının ifadesine dayanılarak, olaya karışanların bölgenin dış ticaret komitesine ait bürosunun yakınlarında bir oteli ateşe verdikleri, en az 30 otobüs ve minibüste hasara yol açtıkları ileri sürüldü.

Şinhua muhabirleri, bazı Uygurların, saldırıya uğrayan Han Çinlilerini güvenli yerlere kaçırdıklarını ve gördükleri kişileri olay yerine yaklaşmamaları konusunda uyardıklarını bildirdi. Yerel saatle akşam 22.45’e kadar bölgedeki Geleneksel Çin Tıbbı Hastanesine 37 Han ve Uygur getirildi. Yaralılardan birinin durumunun ciddi olduğu açıklandı.

“Olayların arkasındaki güç”

Urumçi’de tansiyonun yükselmesinin nedeni, Şao-Guan Eyaleti’nde, 25 Haziran’da bir fabrikada, Uygurlarla, Han kökenli Çinliler arasında çıkan kavga. Kavgada 2 Uygur kökenli işçinin öldüğü bildiriliyor.

Uygurlar, olayla ilgili soruşturma isteyerek Urumçi sokaklarına çıktı. Göstericiler dağılmayı reddedince, polisle karşı karşıya geldiler.

Yerel hükümet tarafından yapılan açıklamada, ilk araştırmalara göre olayların, başında Rabiya Kader’in başında bulunduğu Dünya Uygur Kongresi tarafından kışkırtıldığı öne sürüldü.

Eski bir iş kadını olan Rabiya Kader, ulusal güvenliği zedelediği gerekçesiyle 1999’da tutuklanmış ve 17 Mart 2005’te kefaletle serbest bırakılarak tedavi olmak için ABD’ye girmişti.

Yerel hükümet tarafından bu sabah yapılan açıklamada, “olayın yurt dışındaki unsurlar tarafından kışkırtılan ve yurt içinde organize edilen, planlı ve örgütlü bir şiddet suçu olduğuna dair bulgular bulunduğu” ifade edildi.

Açıklamada, Dünya Uygur Kongresi’nin destekçilerini bir süredir internet yoluyla “daha cesur olmaya ve daha büyük işler yapmaya” kışkırttığı iddia edildi.

Urumçi’de gece bazı caddeler trafiğe kapatılırken, kaç kişinin gözaltına alındığına ilişkin henüz bir açıklama yapılmadı. Bölgenin başkanı Nur Bekri, sabah yaptığı televizyon konuşmasında, terörizm, ayrılıkçılık ve aşırıcılık olmak üzere üç gücün, 26 Haziranda Guangdong eyaletindeki bir oyuncak fabrikasında Uygur ve Han işçiler arasında meydana gelen iki Uygurun öldüğü kavgayı kaos yaratmak için kullandığını söyledi.

Nur Bekri, ölen Uygurların cenazelerinin Sincan’a gönderildiğini belirterek, Sincan ve Guangdong polisinin ortak araştırma yürüttüğünü kaydetti. Söz konusu kavganın, Han milliyetinden bir kadın işçinin bir Uygur işçi tarafından cinsel tacize uğramasından dolayı çıktığı iddia edilmişti.

Resmi rakamlara göre, nüfusu 21 milyonu geçen Sincan Uygur Özerk Bölgesi’nde 10 milyon 960 bin Uygur, Moğol ve Hui milliyetlerine mensup vatandaşlar yaşıyor. (Milliyet)